پایان نامه بررسی و مروری بر علل شکست پروتزهای کامل

مقدمه

بشر همواره در این آرزو بوده كه تا حد امكان به نحوی از انحاء از دست رفتن دندانهای خود را جبران نموده و از این طریق مشكلات مضغی و زیبایی خود را جبران نماید و در این راستا سعی و كوشش فراوانی نموده است كه ادامه آن تلاشها به نسل امروزی سپرده شده و حق این است كه ما نیز تمام تلاش و توانائی‌های خود را در راه تكامل این علم بكار بریم.

امروزه پیشرفت در جنبه‌های مختلف پزشكی و امكانات رفاهی بیشتر منجر به افزایش سن متوسط مردم گشته است، از طرفی علی‌رغم پیشرفتهای غیرقابل انكاری كه در علم دندانپزشكی در جهت نگهداری و حفظ دندانهای طبیعی بعمل می‌آید، افراد جامعه در سنین پایین‌ترین دندانهای خود را از دست می‌دهند و همین دو موضوع یعنی افزایش متوسط سن و از دست دادن دندانها در سنین پایین‌تر سبب شده است تا روز به روز بر تعداد افرادیكه از پروتزهای كامل استفاده می‌كنند افزوده گردد.

انتقال از مرحله داشتن دندانهای طبیعی به مرحله بی‌دندانی كامل، دورانی است بس حساس و ناشناخته برای بیماران و باید دانست، غالباً افرادی كه دندانهای خود را از دست می‌دهند از نظر جسمی از سلامت كامل برخوردار نمی‌باشند و استخوانهای خود را از دست می‌دهند از نظر جسمی از سلامت كامل برخوردار نمی‌باشند و استخوانهای فكین آنها تراكم لازم را ندارند. از طرفی واكنشهای ترمیمی در اینگونه افراد نقصان پیدا كرده است. در این بیماران به جای الیاف پریودونت، مخاط نقش نگهداری و پشتیبانی دندانهای مصنوعی را بعهده می‌گیرد، كه باید برای بیماران توضیح داده شود، زیرا آنان انتظار دارند كه پروتز كامل همچون دندانهای طبیعی عمل كند كه مشكلی است مزید بر مشكلات دیگر.

در برخورد با بیماران بی‌دندان بایستی با معاینه دقیق، بررسی حالات جسمانی و روانی بیمار و با توجه به خواسته‌های بجا و نابجای بیمار طرح درمان مناسبی تعیین كرد و با تكنیكی صحیح و اصولی اقدام به درمان كرد، البته با پیش‌بینی نتایج احتمالی درمان و در نظر گرفتن تمام شرایط مساعد و نامساعد محیط دهان بیمار.

حفره دهان محیطی است كه اعمال مختلفی را انجام می‌دهد و درمان با پروتز صرفاً یك درمان ساده نسجی و ساختمانی نیست، بلكه بایستی با جایگزین كردن دندانهای از دست رفته حالات تشریحی، فانكشنهای طبیعی و فیزیولوژیك این ناحیه از بدن را تا حد امكان احیاء و بازسازی كرد.

در برخی از موارد با وجود اینكه عمل كننده نهایت سعی خود را در بكار بردن اصول لازم در ساختن پروتز كامل ایده‌آل می‌نماید، معهذا چه در ضمن كار و چه پس از قرار دادن پروتز در دهان بیمار با مشكلاتی مواجه می‌گردد كه به سختی می‌تواند به علت اصلی آن پی ببرد و با اظهار ناراحتی و شكایت بیمار روبرو می‌شود و علی رغم اصلاحات متعددی كه انجام می‌دهد باز مشكلات بیمار پاربرجا می‌ماند.

اشكالات و ناراحتی‌هایی كه بعد از قرار دادن پروتز كامل در دهان بیمار ایجاد می‌شود متنوع هستند، در ضمن واكنش بیماران نیز در مقابل آنها مختلف است، كه بستگی به وضع سلامت عمومی جسمی و روانی، وضعیت حفره دهان و طرز تفكر و شخصیت آنان دارد. بعضی از بیماران در برابر كوچكترین آزردگی و تحریك خارجی عكس‌العمل‌های شدیدی از خود نشان می‌دهند و بعضی با داشتن شخصیتی قوی و كنترل عصبی خوب حتی زخم‌های شدید پروتز را بدون شكایت تحمل می‌كنند كه هر دو اینها برای بیمار مفید نیستند.

دندانپزشك باید با آگاهی بر علوم آناتومی، پاتولوژی، روانشناسی و داشتن مهارتهای لازم، عكس‌العمل‌های بافت نرم را در حالت طبیعی و پاتولوژیك تشخیص داده و بتواند یك اشكال موضعی را از مشكلات عمومی جسمی و روانی بیمار تمیز دهد.

فهرست مطالب

عنوان....................................... صفحه

مقدمه.......................................... 1

فصل اول: مروری بر مقوله تشخیص و طرح درمان، مروری بر آناتومی محیط دهان

1ـ مروری بر مقوله تشخیص و طرح درمان............ 2

ـ روشهای تشخیص

ـ نكات مهم و مؤثر در تشخیص

2ـ مروری بر آناتومی محیط دهان ................. 4

(انسان ساپورت كننده، استخوان فكین، مخاط)

ـ ساپورت و انساج ساپورت كننده پروتز............ 5

ـ ملاحظات آناتومیك مندیبول از نظر نواحی ساپورت كننده  6

ـ ملاحظات آناتومیك ماگزیلا از نظر نواحی ساپورت كننده   8

ـ آناتومی استخوانهای ساپورت كننده فكین ........ 9

ـ فیزیولوژی استخوان........................... 12

ـ مخاط........................................ 14

ـ نواحی آناتومیكی بافت نرم در بیماران بی‌دندان فك بالا 17

ـ نواحی آناتومیكی بافت نرم در بیماران بی‌دندان فك پایین    19

فصل دوم: مسائل مربوط به عدم موفقیت پروتز كامل و مشكلات پس از تحویل آن

قسمت اول (I): مسائل مربوط به بیمار كه به منظور جلوگیری از عدم موفقیت پروتز كامل بایستی در نظر گرفت

الف) شرایط، خصوصیات ویژه و خواسته‌های بیمار.... 22

ب) مسائلی كه دندانپزشك در مورد بیمار باید در نظر داشته باشد   23

ـ مرحله تحویل پروتز

ـ دستورالعمل‌های ویژه برای بیمار

قسمت دوم (II): اشكالات و مسائلی كه در ضمن كار برای دندانپزشك بوجود می‌آیند و باعث عدم موفقیت پروتز كامل می‌شوند........... 27

1ـ گیر پروتز.................................. 28

عوامل مؤثر بر گیر پروتز....................... 30

2ـ روابط فكین................................. 31

ـ اشكال در تعیین ارتفاع عمودی و عوارض ناشی از آن 32

3ـ منطقه خنثی (Neutral Zone)...................... 33

4ـ پلن / سطح اكلوژن........................... 34

ـ مشكلات ناشی از تعیین نادرست پلن اكلوژن....... 34

5ـ بالانس اكلوژن............................... 34

ـ مشكلات ناشی از اكلوژن........................ 34

ـ عدم بالانس اكلوژن............................ 35

ـ عادات پارافانگشنال.......................... 36

ـ اكلوژن تروماتیك............................. 36

قسمت سوم (III): تجزیه و تحلیل مسائلی كه پس از ساخته شدن پروتز و تحویل آن به بیمار پیش می‌آید

1ـ بررسی مشكلات مربوط به فقدان گیر پروتزها..... 37

الف) بررسی مشكلات مربوط به فقدان گیر پروتز فك بالا 37

ـ هنگام تحویل آن.............................. 37

ـ هنگام باز كردن كامل دهان.................... 38

ـ هنگام صحبت كردن، خواندن سرود یا آواز........ 38

ـ افتادن یا جابجایی پروتز در سمت بالانس........ 39

ـ هنگام خندیدن................................ 39

ـ هنگامیكه بیمار می‌خواهد سوت بزند............. 40

ـ هنگام بریدن لقمه غذایی...................... 40

ـ نقش افزایش و كاهش بزاق بر گیر پروتز......... 40

ـ لق بودن كلی پروتز........................... 41

ب) بررسی مشكلات مربوط به فقدان گیر پروتز فك پایین

ـ جابجایی پروتز فك پایین بطرف بالا هنگام زیاد باز كردن دهان    43

ـ حركت پروتز فك پایین كه با حركات مختلف زبان ایجاد می‌شود  43

ـ خارج شدن پروتز هنگام فانكشن................. 44

2ـ بررسی مشكلات مربوط به عدم ثبات پروتز........ 44

ـ عوامل مؤثر بر ثبات پروتز.................... 44

I) عدم ثبات پروتز هنگام اكلوژن مركزی........... 47

II) عدم ثبات پروتز هنگامیكه پروتزها در اكلوژن نباشند  47

III) عدم ثبات پروتز هنگام بریدن غذا............. 48

3ـ بررسی آزردگی‌های بافت مخاطی توسط پروتز...... 48

ـ آزردگی در بافتهای دهان توسط پروتز........... 49

ـ اشكال، علائم و نشانه‌های آزردگی‌های مخاط تحمل كننده فشار   49

ـ علائم و آزردگی‌های مخاط بستر پروتز كامل....... 50

ـ نواحی ایجاد آزردگی در بافتهای دهان ......... 52

ـ گاز گرفتن لب، گونه و زبان................... 63

ـ ضایعات مخاط دهان ناشی از پروتز كامل......... 64

4ـ بررسی مشكلات مربوط به فانكشن................ 67

الف ـ اشكال در بلع............................ 67

ب ـ حالت تهوع................................. 68

ج ـ صدای بهم خوردم دندانها (Clicking)............. 70

د ـ خستگی عضلات جونده.......................... 71

ح ـ ضایعات و درد در T.m.j....................... 71

* احساس كلی ناجور بودن پروتز (در صورتیكه دردی وجود ندارد) 71

5ـ بررسی مشكلات مربوط به زیبائی................ 72

* زیبایی...................................... 72

1ـ برجستگی (پری زیربینی)...................... 73

2ـ فرورفتگی قسمت میانی لب و شیار بین لبی (فیلتروم)   73

3ـ لب بالا فرو رفته (تو افتاده) است............ 73

4ـ مقدار زیادی از دندانها دیده می‌شوند......... 74

5ـ مصنوعی بنظر رسیدن پروتز (نمای مصنوعی)...... 74

6ـ مقدار كمی از دندانها در معرض دید هستند..... 74

7ـ عدم تقارن صورت............................. 74

8ـ رنگ دندانها................................ 74

6ـ بررسی مشكلات مربوط به تكلم.................. 75

I ـ اشكال در ادای حروف لینگو ـ آلوئولار مانند (س) 76

IIـ اشكال در ادای حروف لبی (ب م پ)............. 77

III ـ صداهای «ف» و «و» مشخص نیستند.............. 77

IV ـ اشكال در ادای حروف زبانی ـ كامی (د (ز) ـ ت) 77

7 ـ بررسی مشكلات ناشی از عدم راحتی پروتز و علل آن 78

1) نواحی زخم شده ............................. 79

2) درد ....................................... 79

3) احساس سوزش در 24 ساعت اول یا در طول 2 هفته اول    80

4) احساس سوزش در زبان – كام و گلو ............ 81

5) قرمزی نسوج زیر پروتز یا استوماتیت ناشی از پروتز   82

6) قرمز آتشین بودن تمامی نواحی مجاور پروتز همراه زبان و گونه .............................................. 83

7) جمع شدن غذا زیر پروتز ..................... 84

8) ارتباط بین پروتز، بزاق و ناراحتی های ایجاد شده در دهان (برسی كمیت و كیفیت بزاق)............................ 84

9) اختلال در گیرنده های حسی ................... 85

10) آزردگی در عضلات ........................... 85

فصل سوم

مروری بر مقالات................................ 86

نتیجه و خلاصه................................. 108