تحقیق ژئومورفولوژی و هیدرولوژی حوضه رودخانه و عوامل سیلخیزی

هدف های نظری شامل شناخت روابط متقابل ژئومورفولوژی و هیدرولوژی در حوضه ده بالا است که بر اساس آن می توان به طور نظری عوامل مؤثر بر شکل زایی فرسایش و نحوه ایجاد سیلاب ها در حوضه مربوطه را شناسایی و مورد مطالعه قرار داد.

اهداف علمی تحقیق، شامل کاربرد روابط و نظریه های موجود برای انجام کارهای مهار و مقابله با سیلاب و شناسایی عوامل مؤثر در سیل خیزی و برآورد سیلاب در حوضه آبریز رودخانه ده بالا می باشد.

رودخانه ها جریان طبیعی آبهای سطحی هستند که در بستر معین به صورت فصلی یا دائمی جریان می یابند. رودخانه ها محدوده وسیعی از آبراهه های کم عرض و با شیب تند کوهستانی تا بستر های کم شیب و عریض جاری در دشت ها را شامل می شوند. اگر چه رودخانه ها در توسعه شهری و تمدن بشری نقش مؤثری ایفا کرده اند اما با ملاحظه جریان توفنده سیلاب که حتی می تواند اتومبیل ها، خانه ها و درختانی که در مسیر جریان سیلاب قرار دارند را با خود ببرند به خطرناک بودن زندگی در کنار آن ها پی می بریم. از طرف دیگر رسوبات حمل شده توسط سیلاب پس از ته نشین شدن باعث حاصلخیزی زمین های حاشیه رودخانه می شود. و بخش عمده تولید غذایی دنیا را فراهم می کند.

طبق آمار تهیه شده توسط سازمان ملل متحد در میان بلا یای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات را به جوامع بشری وارد آورده است به گونه ای که این امر در کشور ما نیز صادق است و در اغلب سال های گذشته حدود 70% اعتبارات سالانه طرح کاهش اثرات مخاطرات طبیعی و ستاد حوادث غیر مترقبه صرف جبران ناشی از سیل شده است. رشد 250 درصدی خسارات ناشی از سیل کشور در پنج دهه گذشته مؤید این مدعاست که روند طبیعی و خسارات ناشی از سیل مرتبا افزایش می یابد. اما متاسفانه موضوع سیل مدیریت و کاهش خسارات ناشی از آن در کشور مورد توجه جدی قرار نگرفته است و فقط زمانی که سیلاب مخربی جاری می شود و فاجعه ای بوجود می آید توجه مسئولین به آن جلب می گردد. اگر چه بررسی طرح های مهار سیلاب که به صورت پراکنده در سطح کشور اجرا شده اند نشان می دهد که یک راه حل مشخص و مطمئن برای کلیه مناطق سیل گیر وجود ندارد اما بدیهی است که پدیده سیل علی رغم همه پیچیدگی هایش قابل بررسی و مطالعه بوده و می توان در جهت مهار و کاهش خسارات آن و حتی بهره برداری اقتصادی ازسیل راه حل های مناسبی را جستجو کرد. بی شک مهم ترین علت وقوع سیل در رودخانه ها بارش درحوضه آبخیز مناطق سیل گرفته و بالا دست آن ها می باشد. بنابراین به منظور مقابله با خطر سیلاب علل سیل خیزی حوضه رودخانه ده بالا با تأکید بر مطالعه فاکتورهای اساسی نظیر ویژگی ها و شرایط ژئومورفولوژی،هیدرولوژی،زمین شناسی،آب و هوا و فیزیو گرافی که هر کدام نقش عمده ای در ایجاد خطرسیلاب دارند مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت پیشنهاداتی در این زمینه در مورد جلوگیری از خطرات سیل ارائه می شود.

اهمیت موضوع:

با توجه به تأثیرات هیدرولوژی در ژئومورفولوژی و تغیرات پیکر زمین توسط جریان آب و ایجاد جریان رواناب و همچنین تأثیر شکل حوضه، جنس حوضه از نظر زمین شناسی، شیب حوضه و....تحقیق در این مورد اهمیت پیدا می کند. زیرا می توان با مطالعه دقیق و زیر بنایی و برنامه ریزی مدون از خسارت های وارده به زمین های زراعی ،زمین هاو تأسیسات واقع در سواحل رودخانه ها و مسیل ها توسط آب های جاری و سیلاب پیشگیری کرد.و با توجه به اینکه حوضه رودخانه ده بالادر منطقه کوهستانی واقع شده و رواناب هلی حاصل از ریزش طولانی مدت باران و ذوب برف باعث بوجود آمدن سیل در این منطقه شده است باید تدابیری برای یشگیری از این بلایای طبیعی اندیشید. بنابراین این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر در سیل خیزی و برآورد سیلاب در حوضه آبریز رودخانه ده بالا و امکان مهار و بهره برداری از آن ها انجام می شود.

انگیزه تحقیق:

- امروزه رشد جمعیت و نیاز انسان ها به آب، توسعه بهداشت،صنعت کشاورزی و..... رودخانه ها و حوضه های آبخیز را از اهمیت بیشتری برخوردار کرده است. ایجاد شهرها و شهرک هاو یا هر نوع تأسیساتی در حاشیه این حوضه ها باید کاملاً بر اساس مطالعات هیدرولوژیکی و ژئومورفولوژیکی باشدو در هر گونه برنامه ریزی شهری و منطقه ای که انجام شود به حریم رودخانه نباید تجاوز شود و در بستر حوضه برای بهره برداری بیشتر، دقت کافی مبذول گردد. این خود باعث شد که روابط متقابل هیدرولوژی و ژئومورفولوژی و عملکرد اثرات متقابل آن ها که موجب بروز پدیده هایی می گردد انگیزه اینجانب را برای شناخت این روابط در حوضه ی ده بالا برانگیزدو علاقه مند شوم که تحقیقات خود را بر هیدرومورفولوژی رودخانه ده بالا متمرکز نمایم.

شناخت فعالیتهای انسان در مطالعات ژئومورفولوژی

در رفع نیاز های جمعیتی که هر لحظه، با سرعت فزاینده ای رو به ازدیاد است، زمین و امکانات آن به عنوان تنها منبع منحصر به فرد ولی محدود، اهمیت خاصی پیدا می کند. این جاست که بهره گیری بیشتر از محیط های طبیعی آن، برای پاسخگویی به نیاز های اولیه انسانها، با ظرافت خاصی مطرح می شود. در این میان نقش روستا اساسی تر است . اگر میزان رشد کشاورزی در روستاها ، بطور منطقی افزایش یابد، اولا در شرایط زندگی روستائیان تغییراتی به وجود می آید که نتیجتا صنعت ایستاییکه ادامه آن خللی در اقتصاد کشور به وجود می آورد، رواج نمی یابد،ثانیاً طبق نظر آرتو لوئیز رشد و توسعه ی بخشهای دیگر، در هر نوع آن به رشد و توسعه کافی بخش کشاورزی بستگی دارد. بنابر این ، از منابع موجود باید ، با اتخاذ روشهای مناسب در رشد منطقی این امر استفاده به عمل آورده باید دانست که منابع محدود یاد شده را نباید بیهوده به مصرف رسانید و یا در امر استفتده از آن اسراف در پیش گرفت، بلکه باید نهایت دقت و کوشش را بکار برد تا مصرف آن موجب بروز زیانهای بعدی نشود. به همین دلیل که تنظیم برنامه های صحیح و منطقی که به شناخت دقیق امکانات بالقوه و بالفعل محیط طبیعی متکی باشد ضرورت تام دارد. مطالعات ژئومورفولوژی در این شناخت نقش موثری بر عهده دارد و می تواند اطلاعات مورد لزوم را از دینامیک محیط طبیعی و امکانات آن فراهم آورد. با توجه به امکانات محیط طبیعی و دینامیک آن و با تحلیل داده های حاصل از پژوهش های ژئومورفولوژیکی ، بکار گیری تکنیک به طور متناسب امکان پذیر می شود...